Maakt AI ons binnenkort allemaal overbodig?

“Ik was ervan overtuigd dat AI op mijn vakgebied, de geneeskunde, er ten vroegste tegen 2040-2050 in zou slagen om op 15 seconden een slecht geschreven en ongestructureerd medisch dossier vol jargon, afkortingen en spelfouten te lezen. Maar ik had het fout …”

Laurent Alexandre beseft dat de toekomst al is aangebroken. We moeten dus niet wachten tot 2040 of 2050! Dat roept vragen op, zoals: uit welke scenario’s moet de mensheid kiezen? Moeten we het duizelingwekkende transhumanisme omarmen, met zijn biologische “upgrade” die geen afbreuk zou doen aan ons mens-zijn? Of laten we ons door AI veranderen in cyborgs? Is AI verbieden of sterk beperken de oplossing? Laurent Alexandre nodigt ons in dit essay uit om dit fundamentele en boeiende debat aan te gaan.

“Ik beheers misschien één miljoenste van alle medische kennis. Morgen één miljardste. Waarom zou ik me dan verzetten tegen AI? Een verpleegkundige formuleert nu al betere diagnoses met ChatGPT dan ik. Moeilijk om te aanvaarden, want ik heb er hard voor gestudeerd. Maar toch is het zo!” Hij kan dus alleen maar het standpunt van het magazine Foreign Policy bijtreden: “Wie wint de AI-race? AI!”.

ChatGPT is het “spoetnikmoment” van onze tijd. En deze keer ontsnapt niemand eraan. “Een beschavingsbreuk die we niet hebben zien aankomen”, meent Laurent Alexandre. Hijzelf is moeilijk in één hokje te plaatsen: zowel arts, chirurg als neurobioloog en voor velen in de eerste plaats de oprichter van Doctissimo, maar ook de voorzitter van DNAVision en een begenadigde columnist en essayist. Hij is de auteur van werken als “La Mort de la mort” (2011), “La Défaite du cancer” (2014) en het dit jaar verschenen “La guerre des intelligences - à l’heure de ChatGPT” (JC Lattès).

Hij beweert dat we van 1956 tot 2012 het potentieel van AI hebben overschat en sinds 2012 onderschat. “Niemand had verwacht dat ChatGPT sinds versie 3.0 zo sterk zou verbeteren. Door die recente versnelling zijn we geneigd om veel fantasieën op AI te projecteren, waardoor helder nadenken moeilijk wordt.” Ook voor wetenschappers. Zelfs de drie grondleggers van de diepe neurale netwerken zitten met vragen. In april beweerde Yann Le Cun dat AI het menselijk brein zeker zou overtreffen. Geoffrroy Hinton maakt zich zorgen over ons vermogen om AI te beheersen, waarna het de mensheid zou kunnen uitroeien. Tot slot vreest Yoshua Bengio dat de risico’s voor de mensheid te groot zijn en steunt hij een verbod op onderzoek naar ChatPGT 5. Is dat echt de oplossing? “Praten over een moratorium heeft geen zin. We hebben geen keuze, we moeten verder. Anders doen we China het leiderschap cadeau. En wordt het Mandarijn de voertaal van onze kinderen!”

Hoeveel waarde zal werken morgen nog hebben?

Vanaf nu zal de evolutie ook steeds sneller gaan, voorspelt Laurent Alexandre. Volgens Sam Altman, CEO van ChatGPT, zal artificiële superintelligentie nog vóór 2030 een feit zijn. “Dat we daarin zullen slagen is niet zeker, maar ik merk wel dat steeds meer onderzoekers – ondertussen zelfs al een flinke meerderheid – ervan overtuigd zijn dat AI ons op elk domeinen zal overtroeven.”

Dat kan niet anders dan grote gevolgen hebben, zeker als je weet dat we maar 5 of 10% van onze cognitieve mogelijkheden benutten. Wat zal in die context nog de waarde van onze arbeid zijn? En hoe zullen in de toekomst de productiviteitswinsten verdeeld worden, die zich in het spanningsveld tussen kapitaal en werk bevinden? Als het kapitaal erin slaagt om de industriële revolutie te combineren met artificiële intelligentie, zal het zich dan ook niet meester maken van de productiviteitswinsten die daaruit voortvloeien, ten nadele van de arbeid? “Het logische gevolg zou de automatisering van alle beroepen kunnen zijn die ook maar enigszins in aanmerking komen voor automatisering. Niet minder dan 20 tot 25% van de wereldwijde actieve populatie zou hier rechtstreeks of onrechtstreeks door getroffen worden”, meent de essayist.

Misschien komen we in een fase van hypergroei terecht?

Maar anderzijds: AI zou ook enorme kansen kunnen creëren. “Wie zich vandaag verzet tegen nieuwe technologieën en AI, begrijpt niet wat er staat te gebeuren en hoe onvermijdelijk deze doorbraken zijn”, aldus Laurent Alexandre. “Deze technologieën halen het paradigma van degrowth helemaal onderuit. We staan aan het begin van een fase van hypergroei, hypertechnologie, hyperwetenschap en hyperverandering, met ingrijpende verschuivingen. Techno-reactionairen en al wie zich verzet tegen elke evolutie en tegen technologische revoluties zoals ChatGPT zullen geconfronteerd worden met ongelooflijk grote en onoplosbare tegenstellingen.”

Wacht ons een rooskleurige toekomst? Onze wereld is hybride geworden – naast de mens staat de machine – sinds de ontwikkeling van het internet, smartphones en sociale media. En die evolutie zal nog versnellen. “Er gaapt een kloof tussen GPT3.5 en GPT4 … terwijl tussen beide versies maar 103 dagen liggen! Deze explosieve fase zal waarschijnlijk nog enkele jaren aanhouden, tot algemene artificiële intelligentie in zicht komt. We zijn terechtgekomen in een fase die de wereld doet daveren op zijn filosofische en politieke grondvesten. En voor de volgende vijf jaar zie ik geen grens aan deze groei.”

Hoe zinvol is het om mensen op te leiden voor beroepen van gisteren?

Welke impact heeft deze evolutie op het onderwijs? “Kunnen we nog verder met een schoolsysteem dat op 250 jaar nauwelijks is veranderd, opleidt voor beroepen die verdwijnen en blind blijft voor de onvermijdelijke omwenteling die AI op de arbeidsmarkt zal veroorzaken?”

Kortom, wat moeten we doen om onze biologische hersenen complementair te maken aan AI en er niet door overweldigd te worden? Hoe zullen onze kinderen de concurrentie met AI aangaan? Welke plaats is er weggelegd voor het onderwijs, dat niet helemaal darwinistisch is, naast de silicium hersenen die kunnen rekenen op de vrijwel onbeperkte middelen van de GAFA-giganten en andere Amerikaanse en Chinese techreuzen? Welke scenario’s moet de mensheid kiezen?