Waarom heeft u een strategie nodig wat betreft territorialiteit van data?
Data zijn vandaag te beschouwen als een strategisch goed, dat moet worden beschermd en beveiligd. Dit is het eerste artikel in een reeks over de territorialiteit van data en is gewijd aan het belang van soevereiniteit.
De digitale transformatie van de organisaties is een fenomeen geworden waar je niet meer omheen kunt. Deze transformatie beïnvloedt alle sectoren van de Belgische samenleving. Ze brengt diepgaande veranderingen met zich mee die gebaseerd zijn op het gebruik van digitale gegevens die in enorme hoeveelheden worden gegenereerd: dat is wat men noemt de Big Data (of megagegevens). Na te zijn omgezet in computertaal, worden ze geëxploiteerd om de werking van de betrokken organisatie te optimaliseren, of het nu gaat om een onderneming, een instelling, een ziekenhuis of een openbare instantie. Waar worden deze gegevens ondergebracht/opgeslagen (“gehost”) en welk veiligheidsniveau gaat daarmee gepaard? Dat is de uitdaging waarmee alle CIO’s geconfronteerd worden in 2021.
Wie zijn de actoren van de Big Data?
De meeste van de actoren die de datamarkt domineren in 2021 zijn buitenlandse, meestal Amerikaanse of Chinese, bedrijven.
Deze extra-territorialiteit van het hosten van gevoelige gegevens roept vragen op, des te meer in sectoren als de gezondheidszorg en de overheidsinstellingen.
Het hosten van data op afgelegen servers die ontsnappen aan de toepassing van de nationale wetgeving vormt een bedreiging voor de verwerking van gevoelige gegevens: of die nu betrekking hebben op burgers, patiënten of bedrijfsgeheimen.
Doordat niet-Europese actoren de controle hebben over data wordt er eigenlijk een vorm van macht gegeven aan een buitenlandse mogendheid. Er is geen garantie omtrent hun geografische lokalisatie en bijgevolg ook niet over welk juridisch kader van toepassing is, wat de vraag doet rijzen naar de bescherming van deze strategische gegevens.
In welke mate de soevereiniteit van gegevens kan worden gegarandeerd is niet alleen een politieke kwestie geworden, maar tegelijk een vraag die dringend moet worden beantwoord. Bijgevolg moet er heel goed worden nagedacht over de keuze van de operator belast met het verzamelen en verwerken van de gegevens, ongeacht om welke structuren het gaat.
Waarom al die aandacht voor Big Data?
Big Data hebben een grote invloed op ons dagelijks leven. De verwerking van deze massa’s data via rekenalgoritmes stelt ons immers in staat om onze capaciteiten enorm te verhogen als het gaat om een omgeving te kennen en om het gedrag te voorspellen van de bestanddelen ervan, en om dus met hen in interactie te gaan en hen daarbij aangepaste diensten te leveren.
Door deze megagegevens te verwerken, interpreteren we ze en halen we er nuttige informatie uit (de zogenaamde Smart Data). De 'Smart Cities'- of intelligente steden - illustreren perfect deze intelligente en nuttige exploitatie van gegevens. Een voorbeeld: de gegevens betreffende de in een agglomeratie binnenkomende voertuigen kunnen worden verzameld, verwerkt en geïnterpreteerd. Zo kan de verkeersinformatie vervolgens live naar de weggebruikers worden gestuurd.
Naast de Smart Cities kunnen de intelligente data worden toegepast in de meest diverse domeinen: gezondheid, defensie, bedrijven, industrie, energie, instellingen, openbare instanties. Ze worden trouwens beschouwd als de drijvende kracht achter de digitale transformatie, die door velen wordt omschreven als de 4de industriële revolutie
Van gegeven naar informatie
De afgelopen jaren heeft het genereren van digitale gegevens een exponentiële groei gekend. Vorig jaar waren er op aarde meer geconnecteerde toestellen dan mensen. De totale hoeveelheid aan gegenereerde gegevens in 2025 wordt geschat op 175 Zo (zettaoctet, die gelijk is aan 1021 octets). Met andere woorden: het volume aan gecreëerde data barst uit zijn voegen.
Deze exponentiële groei wordt gaande gehouden door de opkomst van technologieën zoals Cloud Computing die op aanvraag computerkracht, databanken, opslagruimte en toepassingen beschikbaar stelt en zo de ideale voedingsbodem blijkt te zijn voor de vermenigvuldiging van deze digitale data.
Deze enorme hoeveelheid data (Big Data) is niet gewoon maar een modeverschijnsel. Het gaat om een concept dat alomtegenwoordig is en zich volledig heeft geïntegreerd in de ontwikkelingsstrategieën van de bedrijven en overheidsinstellingen.
“Data vormen tegenwoordig de drijvende kracht achter de digitale transformatie. Ze worden gebruikt in alle sectoren van onze maatschappij, ze zijn een belangrijke factor van innovatie en ze zijn geïntegreerd in alle ontwikkelingsstrategieën. Hun eigenschappen - vertrouwelijk, strategisch, gevoelig, commercieel...- maken dat ze van nature een goed worden dat moet worden beschermd.”
COVID-19: de digitale transformatieversneller
De crisis die gepaard gaat met de Covid-19-pandemie heeft een snelle verandering van de professionele activiteit teweeggebracht. Die werd met name concreet zichtbaar door de veralgemening van het telewerk. Probleem: de informaticatools die het meest worden gebruikt in het kader van het thuiswerk zijn deze die het mogelijk maken om online samen te werken, om zware bestanden te versturen en om documenten te delen in virtuele werkruimten (workspaces). Deze tools berusten op Cloud-technologieën, waarlangs potentieel gevoelige data worden uitgewisseld.
De toepassingen die in België het vaakst worden gebruikt door de organisaties zoals Office 365, Microsoft Teams, Zoom, Google Workspace en Dropbox bieden niet alle veiligheidsgaranties. Dit omdat zij enerzijds het doelwit zijn van steeds frequentere en veranderende cyberaanvallen. Anderzijds ook omdat ze worden beheerst door het Amerikaans recht, dat weinig beschermend is.
Deze gevaren zijn gekend. Nochtans blijkt uit een recente studie dat als gevolg van deze sanitaire crisis, de meerderheid van de bedrijven hun overstap naar de Cloud gaat versnellen en er alle toepassingen naartoe zal migreren. Bedoeling van deze bedrijven is met name om zich voor te bereiden op een wijdverbreide toepassing van telewerk, waarbij er nood zal zijn aan toegang op afstand tot al hun respectieve bedrijfstoepassingen.
De met de Covid-19-crisis gepaard gaande situatie heeft geleid tot een versnelling van de digitale transformatie en van de overstap naar de Cloud. Kiezen voor virtuele werkinstrumenten is geen improvisatiewerk. Om de overstap te maken moet worden nagedacht over de dienstverleners en over de waarborgen die hun instrumenten bieden op het vlak van gegevensbescherming. Er moet dus bedachtzaam tewerk worden gegaan, wat maakt dat men zich zal wenden tot betrouwbare marktspelers, gevestigd op het Europese - en in het bijzonder nationale - grondgebied.